Józef Piotr Lompa – (1797-1863), górnośląski działacz, nauczyciel, publicysta, pionier oświaty ludowej oraz etnografii na Śląsku. Prekursor procesu polskiego odrodzenia narodowego na Górnym Śląsku oraz autor polskich podręczników szkolnych, ponadto współpracownik wielu ówczesnych pism, prozaik, poeta, tłumacz. Ponad 30 lat swego życia zawodowego związał z Lubszą, w której zamieszkał wraz z rodziną. Przyczynił się do utworzenia tutejszej szkoły podstawowej, gdzie pracował na posadzie nauczyciela, oprócz tego pełnił funkcje pisarza gminnego i organisty. W Lubszy rozpoczął swą działalność pisarską, społeczną oraz narodową.
Związany był z bytomskim wydawnictwem „Dziennik Górnośląski”, broniącym praw i języka ludności polskiej. W 1848 roku był inicjatorem założenia Towarzystwa Nauczycieli Polaków oraz Towarzystwa Pracujących dla Oświaty Ludu Górnośląskiego w Bytomiu, współzałożycielem Towarzystwa Nauczycieli Polaków w Bytomiu. Domagał się nauki języka polskiego oraz historii Polski w szkołach oraz był zaangażowany w ideę tworzenia polskich bibliotek na Śląsku. Zapoczątkował systematyczne gromadzenie śląskich pieśni i prozy ludowej. Przez cały okres pracy w szkole zaangażowany był w twórczość literacką. Dorobek pisarski Lompy jest bogaty i różnorodny – obejmuje wiersze i prozę, podręczniki szkolne, poradniki z zakresu oświaty rolniczej, dziełka religijne, prace historyczne i etnograficzne, artykuły publicystyczne.
Dorobek pisarski Józefa Lompy szacowany jest, w zależności od źródła, na 50 do około 100 utworów napisanych w języku polskim.
Wśród głównych nurtów jego twórczości wymienić można publicystyczny i popularnonaukowy, których zadaniem była edukacja ludności na Śląsku. Jest autorem przede wszystkim dzieł o charakterze historycznym i etnograficznym, poświęconych głównie historii Śląska i miast śląskich, a także podręczników do nauki szkolnej. Wyróżnić można także nurt beletrystyczny; Lompa chcąc zapobiec zniszczeniu wielu dawnych pieśni, dzieł sztuki Górnego Śląska, spisał w sywych książkach około 191 baśni i legend śląskich.
W publikacjach prasowych występował pod pseudonimem A. Mieczyński, pisał m.in. do „Tygodnika Cieszyńskiego”, „Tygodnika Polskiego” w latach 1845-46, „Dziennika Górnośląskiego” (1848-49), „Telegrafu Górnośląskiego”, „Szkoły Polskiej (1849-53), „Gwiazdki Cieszyńskiej”.
11 marca 1850 r. zwolniono go z posady nauczycielskiej, pozbawiając do prawa pobierania emerytury, zaś miesiąc później został zawieszony w czynnościach organisty. W 1858 r., w wieku 61 lat, przeprowadził się z rodziną do Woźnik. Podupadł na zdrowiu, zmarł w nędzy i ubóstwie 29 marca 1863 r. Został pochowany na cmentarzu przy kościele św. Walentego w Woźnikach, gdzie do dziś znajduje się jego grób.
